سی وشش وضعیت نمایشی
گوته : گوتزی معتقد است که فقط سی وشش وضعیت نمایشی وجود دارد.شیلر سعی کرد تا وضعیت های بیشتری پیدا کند اما حتی نتوانست به همان تعدادی که گوتزی گفته بود دست یابد.
1
لابه
(Supplication)
عواملی که وجودشان ضروری است :
ستمگر- التماس کننده - قدرت قانونیکه درستی تصمیمیش مورد تردید است.
2
رهایی
(Deliverance)
<p class=" " align="left" style="text-align:right; text-autospace:none">عوامل: نگون بخت - تهدیدکننده - منجی
این وضعیتبه نوعی عکس وضعیت اول است.
3
انتقام جنایت
(Crime pursued by vengeance)
عوامل: جانی و انتقام گیرنده
4
انتقام جویی میان خویشاوندان
(Vengeance taken for kindred upon kindred)
عوامل:خویشاوند انتقام گیرنده - خویشاوند مجرم -خاطره ی قربانی رابطه ی خویشاوندی بین آن ها
5
تعقیب
(Pursuit)
عوامل :فراری و مکافات
این وضعیت معرف نوعی انتقال به شکل مجهول وضعیت های سوم و چهارم و کلیه وضعیت هایی است که خطر شخص را تعقیب می کند.تمایزاینست که در این وضعیت عوامل انتقام گیرنده در درجه دوم اهمیت قرار دارند.
6
بلا
(Disaster)
عوامل: قدرتی منهزم - دشمنی پیروز یا پیک
7
قربانی خشونت یا بدبختی
(Falling prey to cruelty or misfortune)
عوامل : بدبخت - ارباب یا بدبختی
این وضعیت تشریح خشونت بار وتعمدی قلب و بیان کننده بدبینی تمام عیار است.
8
شورش
(Revolt)
عوامل :جبار و شورشی
9
تهور جسورانه
(Daring enterprise)
عوامل :رهبری جسور- شخص یا شیئی مورد نظر
تضادی که چهارچوب همه وضعیت های نمایشی را شکل می دهد در وضعیت نهم به وضوح طراحی شده است:طرحی هوشمندانه-تلاشی جسورانه-خونسردی وپیروزی
10
آدم ربایی
(Abduction)
عوامل : رباینده - ربوده شده - محافظ
11
معما
(Enigma)
عوامل : طراح معما - جستجوگر - معما
این وضعیت جاذبه ی تئاتری بسیاری دارد زیرا تماشاگر که کنجکاوی اش به شدا تحریک شده است آنچنان مجذوب می شود که تصور میکند خود حلال مشکل است. وضعیت یازدهم نبرد ذکاوت با امیال مخالف است و در مرحله ای از طرح معما رمزی می شود.
12
دستیابی
(Obtaining)
عوامل :وکیل و طرف دعوی یا دو طرف معارضه و داور
از اینجا سیاست و سخنوری وارد نمایش می شود.در این وضعیت رسیدن به هدفی یا به دست اوردن شیئی مورد نظر است.چه منافعی به خطر می افتد چه استدلال های سنجیده ای برانگیخته می شود.چه افراد متنفذی وارد معرکه می شوند.چه واسطه ها و چه تمهیداتی به کار گرفته می شود تا خشم به خیرخواهی و عداوت به گذشت تبدیل شود تا غارتگر به جای غارت شده بنشیند. چه ادعاها که نمیکنند و چه نیرنگ ها برای بطلان آن زده نمی شود.چه اسناد غیرمنتظره ای که رو نمیشود.این کشمشکش جدلی که بین خرد و احساس پیدا میشود گاهی زیرکانه ومتقاعد کننده است و گاهی پر قدرت و خشن.وضعیتی طبیعی و اصیل.
13
عداوت میان خویشاوندان
(Enmity of kinsmen)
عوامل:خویشاوند بدخواه - خویشاوندی منفور یا کینه توز
هرقدر پیوندهایی که موجب وحدت خویشاوندان است به دشمنی نزدیکتر گردد به همان اندازه فوران تنفر خطرناکتر میشود. هنگامی که تنفر متقابل است وضعیت بهتر از تنفر یک جانبه است که در آن یکی ستمگر و دیگری قربانی است.دشواری بزرگ زمانی رخ میدهد که عامل فقدان توافق را که به قدری نیرومند بوده که موجب پاره شدن این پیوند شده بیابیم و به نحوب متقاعد کننده بازنمایی کنیم.
14
رقابت میان خویشاوندان
(Rivalry of kinsmen)
عوامل :خویشاوند مطلوب -خویشاوند مطرود- مورد رقابت
تفاوت این/pspan lang=/font2font face=/p /spantahoma,verdana,arial,helvetica,sans-serif وضعیت با وضعیت قبل در این است که اینجا علت منازعه در شکل آدمی تجسم یافته است.
15
زنای مرگبار
(Murderous adultery)
عوامل :دو زنا کار- شوهر یا زنی که به او خیانت شده است.
16
جنون
(Madness)
عوامل :دیوانه و قربانی
اگر سه مرحله ی علت شناسی جنون -حمله ی بیماری و بازگشت به موقعیت عادی با قدرت و استحکام مساوی پرداخت شود اثری بسیار شایسته حاصل خواهد شد.
17
بی احتیاطی شوم</strong>
(Fatal imprudence)
عوامل :بی احتیاط -قربانی یا مورد گمشده
کنجکاوی -ساده لوحی -حسادت -خواب-گرسنگی-شهوت و...میتوانند موجب بی احتیاطی شوند.
18
جنایات ناخواسته ی عشق
(Invoiuntary crimes of love)
عوامل : عاشق-معشوق-افشاگر
19
قتل خویشاوندی ناشناخته
(Slaying of kinsman unrecognized)
عوامل : قربانی ناشناخته - قاتل
20
<;span lang="FA" dir="RTL" style="font-size:12.0pt; line-height:115%; font-family:">ایثاردرراه آرمان
(Self sacrificing for an ideal)
عوامل:آرمان-قهرمان-وام دار-شخص یا چیزفدا شده
چهار موضوع قربانی کردن که وضعیت بیستم اولین آن هاست سه رده ی گوناگون رویاروی ما قرارمی دهد: خدایان - خویشاوندان-امیال. در این وضعیت ها حیطه کشمکش دیگر جهان مرئی نیست بلکه قلمرو روح است.
21
فداکاری به سبب خویشاوندی
(Self sacrifice for kindred)
عوامل :قهرمان-خویشاوند-وام دار-شخص یا چیز فدا شده
22
همه چیز فدای هوس
(All sacrificed for a passion)
عوامل:عاشق-هوس شوم-شخص یا چیز فدا شده
23
ضرورت قربانی کردن عزیزان
(Necessity of sacrificing loved ones)
عوامل:عزیز قربانی شده -قهرمان-ضرورت قربانی کردن
24
رقابت فرادست و فرودست
(Rivalry of superior and inferior);
عوامل:طرف فرادست-طرف فرودست-مورد رقابت
25
زنا
(Adultery)
عوامل :زن یا شوهر فریب خورده-دو زناکار
26
جنایات عشقی
(Crimes of love)
عوامل:عاشق-معشوق
این وضعیت تنها وضعیت تراژیک در میان تمام وضعیت هایی است که بر اساس عشق بنا شده اند.
27
کشف خطا کاری محبوب
(Discovery of the dishonor of a loved one)
عوامل:کاشف-گناهکار
28
موانع عشق ورزیدن
(Obtacles of love)
عوامل:دو عاشق -یک مانع
29
عشق به دشمن
(An enemy loved)
عوامل:دشمن محبوب- عاشق- بیزار
30
جاه طلبی
(Ambition)
عوامل:جاه طلب-جاه خواستنی-دشمن
31
تعارض با یک خدا
(Conflict with a God)
عوامل:موجودی میرا - موجودی نامیرا
از میان تمامی وضعیتها این وضعیت کهن ترین است و در بنای شگرف آن میتوان تمام یا تقریبا تمامی وضعیت های نمایشی را درآن گنجاند.
32
حسادت بی جا
(Mistaken jealousy)
عوامل:حسود - موضوع مورد حسادت-توطئه ی فرضی- علت یا عامل اشتباه
33
قضاوت اشتباه
(Erroneous judgement)
عوامل:اشتباه کننده-قربانی اشتباه-علت یا عامل اشتباه-مجرم
34
پشیمانی
(Remorse)
عوامل:خطاکار-قربانی یا خطا-پرسشگر
35
بازیابی گمشده
(Recovery of a lost one)
عوامل:جستجوگر-بازیافته
36
از دست دادن محبوب
(Loss of loved ones)
عوامل:خویشاوندی مقتول -خویشاوندی شاهد -جلاد
***
* برگرفته از کتاب " سی وشش وضعیت نمایشی" نوشته ی ژرژ پلتی